EBI Vught: Zo ziet de zwaarste gevangenis van Nederland er binnen uit
De blauwe poort van de Penitentiaire Inrichting Vught is een vertrouwd beeld voor velen. Het is de plek waar regelmatig bekende advocaten op de foto worden gezet of waar een zwaar crimineel in een konvooi arriveert. Wat zich echter achter die poort afspeelt, blijft vaak verborgen voor het grote publiek. Maar voor één keer openden de poorten van de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught hun deuren voor een selecte groep journalisten, die een kijkje mochten nemen in de cellen van de gevaarlijkste criminelen van Nederland.
De EBI is gelegen in de Penitentiaire Inrichting Vught, maar het is een gevangenis op zichzelf, streng omheind met muren die het nog moeilijker maken voor criminelen om te ontsnappen. "Wie helemaal rond de muren wil lopen, maakt een wandeling van vijf kilometer," vertelt vestigingsdirecteur Cees Niessen. Het terrein van de PI Vught is groot en omvat verschillende afdelingen, zoals cellen voor 'gewone' gevangenen, een afdeling voor psychiatrische zorg, en de EBI, waar de meest beruchte criminelen van Nederland verblijven. Het aantal gevangenen in de EBI blijft een staatsgeheim, maar het gaat om de gevaarlijkste criminelen die in een reguliere gevangenis waarschijnlijk zouden ontsnappen of hun criminele netwerken zouden blijven aansteken.
Strenge regels in de EBI
Het regime in de EBI is strenger dan in andere gevangenissen. Gevangenen krijgen slechts twee uur per dag de kans om hun cel te verlaten. Tijdens deze tijd mogen ze koken, sporten of buitenlucht inademen, maar altijd onder strikte beveiliging. De luchtruimtes zijn afgeschermd met zware roosters en prikkeldraad, wat ontsnappen nagenoeg onmogelijk maakt. Gevangenen die in groepen mogen zijn, worden strikt in groepjes van maximaal drie bij elkaar gelaten, en zelfs voor het koken wordt er onderling besloten wie die dag de kok mag zijn.
Lees ook
Een van de meest bekende gevangenen in de EBI is Ridouan Taghi, die lange tijd in isolatie verbleef. De isoleercel waar Taghi verbleef, werd voor de journalisten opengesteld. De ruimte bevatte een tv, een koffiezetapparaat en een douche met een transparant gordijn, maar verder had de cel uitzicht op een betonnen muur. Het beetje vrijheid dat Taghi kreeg, was te vinden in een keukentje waar hij een fitnessapparaat kon gebruiken. Het strenge regime is niet zonder controverse; steeds meer gevangenen hebben juridische stappen ondernomen tegen de regels, en sommigen eisen zelfs dat ze populaire series mogen kijken. Zo eiste een gevangene bijvoorbeeld dat hij de serie Mocro Maffia mocht zien, omdat een van de personages op hem gebaseerd zou zijn.
In de EBI draait het niet alleen om de gevangenen, maar ook om de veiligheid van het personeel. Cipiers worden regelmatig geconfronteerd met intimidatie van gevangenen. "Hoe is het met je kinderen?" wordt er soms gevraagd. Dit soort opmerkingen maakt het werk van de medewerkers extra uitdagend, en daarom zijn er aanvullende beveiligingsmaatregelen voor het personeel. Bovendien moeten medewerkers constant controleren of er geen gevaarlijke voorwerpen, zoals pennen of gebroken kopjes, in de cellen liggen. Alles kan immers als wapen worden gebruikt. Het blijft dan ook een kat-en-muisspel, aldus de medewerkers van de gevangenis.
Buiten de muren van de EBI is er iets meer vrijheid. Zo mogen sommige gevangenen, zoals Jos B., de man die Nicky Verstappen doodde, het terrein vrij betreden. Vught herbergt ook het Penitentiair Psychiatrisch Centrum, waar zo’n 270 mensen worden behandeld voor psychische aandoeningen terwijl ze hun straf uitzitten. Deze afdeling heeft ook te maken met ernstige incidenten; een cipier kreeg recent een beker urine over zich heen van een gevangene. Toch blijft het personeel in Vught, ondanks de uitdagingen, gemotiveerd. Een cipier vertelt dat hij met plezier een bingo organiseert voor gevangenen die via hun cel mee kunnen spelen.
Verharde en vergrijsde criminelen
Vestigingsdirecteur Niessen wijst erop dat er een duidelijke verandering te zien is in de populatie van de gevangenis. “Onze doelgroep verhardt, verwart en vergrijst,” zegt Wim Saris, directeur-generaal van de Dienst Justitiële Inrichtingen. De gevangenen zijn vaak niet alleen fysiek, maar ook mentaal verhard. Veel van de gedetineerden in Vught hebben psychische problemen die, volgens Niessen, waarschijnlijk hadden kunnen worden behandeld als er buiten de gevangenismuren beter geïnvesteerd was in geestelijke gezondheidszorg.
