Gokkers slepen casino’s massaal voor de rechter om verloren geld

In Nederland neemt het aantal rechtszaken tegen gokbedrijven razendsnel toe. Spelers die jarenlang geld verloren aan online casino’s, bookmakers en gokapps eisen nu compensatie.

Hun argument: de aanbieders zouden hun zorgplicht hebben geschonden door verslavingsgevoelig gedrag te negeren of zelfs aan te moedigen. Online platforms strooien kwistig met aantrekkelijke promoties, zoals gratis spins zonder storting, om spelers in hun netten te lokken. Er zijn gigantische bonussen en VIP-programma's voor de trouwste spelers, waardoor stoppen soms moeilijk wordt. Gokken werd vroeger vooral beschouwd als een individuele verantwoordelijkheid, maar tegenwoordig verschuift het debat naar de vraag: hoeveel verantwoordelijkheid draagt de gokindustrie zelf?

Sinds de legalisering van online gokken in oktober 2021 is de Nederlandse gokmarkt flink gegroeid. Tientallen aanbieders kregen van de Kansspelautoriteit een vergunning om online kansspelen aan te bieden. De reclamecampagnes die hierop volgden, vaak met bekende Nederlanders in de hoofdrol, maakten gokken ineens mainstream. Maar al snel volgden de problemen. Verslavingsklinieken sloegen alarm: het aantal hulpvragen over gokverslaving steeg fors. En nu, enkele jaren later, verplaatst de discussie zich van de kliniek naar de rechtbank.

Advocatenkantoren krijgen steeds meer verzoeken van (ex-)gokkers die menen dat zij slachtoffer zijn geworden van nalatig gedrag door gokbedrijven. “We zien een enorme stijging aan dossiers,” zegt een advocaat gespecialiseerd in consumentenrecht. “Veel spelers verloren tienduizenden euro’s terwijl het casino duidelijk signalen had kunnen opmerken: nachtelijk spelen, herhaald storten, en verzoeken tot limietverhoging. Toch werd er niet ingegrepen.”

Centraal in deze rechtszaken staat het begrip 'zorgplicht'. Volgens de 'Wet Kansspelen op Afstand' zijn aanbieders verplicht om spelers te beschermen tegen buitensporig verlies. Zo moeten ze het spelersgedrag monitoren en ingrijpen wanneer een speler risicovol gedrag vertoont. Maar in de praktijk blijkt die plicht lastig te handhaven. Spelers krijgen soms automatisch gegenereerde waarschuwingen, maar kunnen vaak met één klik verder spelen. Limieten kunnen soms makkelijk verhoogd worden, zonder controle op inkomen of betalingsgeschiedenis.

De eisers stellen dat dit onvoldoende is. “Het gaat niet om één foutje,” zegt een advocaat namens een groep gedupeerden. “Het gaat om structureel beleid: winst boven welzijn. Deze bedrijven verdienen aan kwetsbaarheid.”

Een van de meest spraakmakende zaken betreft een man uit Brabant die in twee jaar tijd meer dan 80.000 euro verloor. Volgens zijn advocaat negeerde het platform duidelijke signalen van verslavingsgedrag: tientallen stortingen per dag, nachtelijk gokken en pogingen om zijn eigen limieten te omzeilen.

In een andere zaak eist een oud-student 25.000 euro terug van een bookmaker. Hij stelt dat hij als jonge gokker actief werd verleid met bonussen, gratis weddenschappen en pushmeldingen. “Ze wisten precies hoe ze me moesten triggeren,” zegt hij. “Elke keer als ik wilde stoppen, kreeg ik een bericht met: ‘Speel nog één keer gratis.’”

Deze verhalen doen de vraag rijzen: in hoeverre zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun gokgedrag, en wanneer moet een bedrijf ingrijpen?

De discussie doet denken aan eerdere rechtszaken in andere sectoren, zoals de claims tegen banken wegens woekerpolissen, of tegen socialmediaplatforms vanwege schadelijke algoritmes. Ook daar speelt de vraag: hoeveel verantwoordelijkheid mag je bij de gebruiker leggen?

Een juridisch expert van de Universiteit van Amsterdam legt uit: “De zorgplicht van gokbedrijven is relatief nieuw terrein. Maar de wet is duidelijk: aanbieders moeten spelers beschermen tegen overmatig verlies. Als blijkt dat ze dat structureel niet doen, is een schadevergoeding verdedigbaar.”

In landen als het Verenigd Koninkrijk en België lopen vergelijkbare procedures. In het VK zijn al miljoenenvergoedingen toegekend aan gokkers die hun verliezen wisten te verhalen. Nederlandse advocaten verwijzen vaak naar die precedenten als inspiratie.

De gokbedrijven zelf ontkennen niet dat er incidenten zijn, maar stellen dat ze hun wettelijke plicht serieus nemen. “We investeren miljoenen in verantwoord speelgedrag,” zegt een woordvoerder van een grote aanbieder. “We hebben systemen die risicovol gedrag detecteren en spelers tijdelijk blokkeren.”

Volgens de sectororganisatie VNLOK (Vergunde NederLandse Online Kansspelaanbieders) zijn veel claims “onterecht of gebaseerd op misverstanden”. “Uiteindelijk blijft de speler zelf verantwoordelijk voor zijn keuzes,” zegt de organisatie. “We kunnen begeleiden, maar niet iedereen volledig controleren.”

Toch lijkt de publieke opinie te kantelen, vooral sinds het reclameverbod van kracht werd in 2023, en de politiek harder optreedt tegen gokaanbieders. De Tweede Kamer dringt aan op strengere controles en hogere boetes voor overtredingen van de zorgplicht.

De Kansspelautoriteit heeft de afgelopen jaren meerdere bedrijven beboet voor het niet naleven van hun verplichtingen. In sommige gevallen gaat het om boetes van miljoenen euro’s voor het niet tijdig ingrijpen bij problematisch speelgedrag. Toch is de toezichthouder zelf ook onder druk komen te staan. Critici vinden dat de instantie te weinig capaciteit heeft om effectief toezicht te houden op tientallen aanbieders en honderdduizenden spelers.

De Nederlandse gokindustrie staat op een keerpunt. Advocaten verwachten dat het aantal claims de komende jaren verder zal stijgen, zeker als de eerste rechtszaken in het voordeel van spelers worden beslist. “Zodra één rechter oordeelt dat een aanbieder nalatig was, kan dat een precedent scheppen,” zegt een juridisch analist. “Dan gaat de deur open voor honderden, misschien wel duizenden claims.”

De kern van de kwestie blijft complex. Gokken is legaal, maar verslavend. Spelers zijn verantwoordelijk voor hun keuzes, maar worden verleid door krachtige marketing en slim ontworpen platforms. Maar de maatschappelijke discussie lijkt te verschuiven van 'dan had je maar niet moeten gokken' naar 'het bedrijf had jou beter moeten beschermen'.

Of spelers daadwerkelijk hun verliezen kunnen terugkrijgen, moet de rechter uitwijzen. Maar één ding is duidelijk: het tijdperk waarin gokbedrijven vrijuit gingen, lijkt voorbij.